Fenrir

Afgelopen zondag zond de VPRO radio deel 1 van een tweeluik over wolven uit: Mythe Wolf. In de uitzending werd ingegaan op het slechte imago van de wolf. Door de eeuwen heen wordt hij gezien als een bloeddorstig en uiterst gevaarlijk roofdier, dat in donkere wouden eenzame reizigers verscheurt en op de Russische steppen de uit een trojka gevallen kinderen verorbert.

In werkelijkheid valt dat nogal mee, wolven zijn over het algemeen bang voor mensen en zullen alleen aanvallen als ze werkelijk in het nauw gedreven worden. Dat is maar een geluk, want de wolf is in West-Europa bezig aan een comeback. In Duitsland en België zijn ze al in het wild gesignaleerd, dus het zal niet lang duren voor de eerste wolf de Nederlandse grens oversteekt, volgens de kenners.

In het programma werd ook het boek Fenrir van Hella Haasse genoemd. Fenrir is in de Noordse mythologie de zoon van de vuurgod Loki. Hij was geen mens of god, maar leek toen hij klein was het meest op een jong hondje. Hij ontwikkelde zich tot een kwaadaardige wolf met verschrikkelijke kaken. Omdat hij onhandelbaar werd, is hij vastgebonden op zodanige manier dat hij pas aan het einde der wereld (Ragnarok) los zal komen.

In het boek van Haasse spelen wolven een belangrijke rol. De pianiste Edith Waldschade houdt op het terrein van haar landhuis Breidablick, diep in de bossen van de Ardennen, 3 wolven, die ze als welpjes uit Canada heeft meegenomen. Haar vader was een historicus met Oudgermaanse culturen als specialisme. Dat werd in de jaren 30 en 40 natuurlijk verdacht gevonden: had hij nazistische sympathieën? Zijn dochter weet zeker dat hij zich daarvan gedistantieerd heeft en zeer integer was. Een plotseling opgedoken halfbroer van Edith echter is van het tegendeel overtuigd.

Wie is deze Erwin Waldschade eigenlijk en hoe komt het dat hij zoveel weet van ieders verleden? Hij is fors met een breed gezicht en lang grijs haar en hij verbergt een hazenlip onder een grote snor. Hij gedraagt zich als heer en meester op Breidablick en meent dat hij overal recht op heeft. En wat is de bedoeling van zuster Gerda Waldschade met haar zogenaamd folkloristische bijeenkomsten van de Oerheemclub?

Ondertussen worden de wolven plotseling vermist. Ze zijn ontsnapt van het terrein, of zijn ze losgelaten? Gerda wil ze wel kwijt, maar voor Edith, die een groot verdriet uit het verleden koestert, zijn de wolven alles, troosters en beschermers.
Journalist en wolvenkenner Matthias Crone die met zijn vriend Rollo logeert op Breidablick probeert achter de waarheid te komen door in de bibliotheek van de geleerde Waldschade diens werk te bestuderen.

Het boek is geheimzinnig en raadselachtig en roept veel vragen op. Evenmin als Matthias komt de lezer achter de volledige waarheid. Bepaalde puzzelstukjes vallen op hun plaats, maar evenveel blijft schimmig en onzeker. Zeer intrigerend.
Het verhaal is opgebouwd uit brieven, krantenartikelen, dagboekaantekeningen en toneelachtige scenes, compleet met regie-aanwijzingen.


Een citaat (over het schilderij van Fenrir dat in de hal van Breidablick hangt):
"Er komt hier nooit iemand die weet wat dat schilderij voorstelt. En als ik het uitleg, merk ik dat die oude sage de mensen niets zegt. De verschrikkelijke oerwolf die de zon verslindt. Het begin van een lange nacht, een ijstijd. Maar niet het einde van de wereld. Er wordt een nieuwe zon geboren. Alles herleeft, mens en dier, goed en kwaad. En dus ook Fenrir. Het is een eeuwige kringloop."