Het onbekende Rusland

Trouw aan de traditie die de afgelopen 10 jaar is ontstaan trakteert het Groninger Museum ons weer op een grote Russische tentoonstelling. Na Ilja Repin, Het Russische landschap, Diaghilev en de Russische sprookjes is nu Het onbekende Rusland aan de beurt.
Onbekend voor ons omdat de schilders bij de meeste Nederlanders niet bekend zullen zijn, en onbekend voor de schilders zelf omdat ze als het ware op ontdekkingstocht gingen in verre delen van het uitgestrekte Russische rijk: de Kaukasus, Turkestan, Kirgizië, de Krim.

De ondertitel van de tentoonstelling luidt: Oriëntalistische schilderkunst 1850-1920. En inderdaad, al bij het betreden van de eerste zaal waan je je in een sprookje uit duizend-en één-nacht. Alle elementen om die sfeer op te roepen zijn aanwezig, haremscenes, oosterse markttaferelen, moskeeën, nomadententen op de verlaten steppe, zwaarbeladen kamelen met kostbare koopwaar.

Een groot gedeelte van de tentoonstelling wordt ingenomen door het werk van Vasili Vereshchagin (1842-1904). Hij reisde met het Russische leger mee naar oorlogsgebieden en heeft vele strijdtaferelen vastgelegd. Maar hij had ook oog voor de schoonheid van de landstreken waar hij doortrok. Bij gebrek aan fotocamera schetste hij met potlood en grafiet dorpen en hun inwoners, landschappen en steden. Zijn portretten van Turkestanen zijn ongelooflijk gedetailleerd en werkelijk prachtig. Voor mij een hoogtepunt van deze tentoonstelling.

Volgens kenners is de opbouw van de tentoonstelling wat onevenwichtig, maar eerlijk gezegd heb ik daar geen enkele boodschap aan. Ik heb gewoon genoten van de schilderijen en ik werd meteen bevangen door een romantisch verlangen naar de verte: om spoorslags af te reizen naar geheimzinnige plaatsen als Samarkand en Tiflis, bijvoorbeeld met de Transkaspische spoorlijn.
Helaas zal ik daar tevens een tijdmachine bij nodig hebben, want het Rusland van de tentoonstelling bestaat niet meer. Er is immers een hele twintigste eeuw over heen gegaan. Het zal in die zin voor ons altijd onbekend blijven.....

Aardig nieuwigheidje van het Groninger Museum is de GMcollector. Met deze sleutelhanger kun je, na registratie en activering, elektronisch informatie over de kunstwerken verzamelen, die je dan thuisgestuurd krijgt per e-mail. Om het thuis nog eens even rustig na te lezen.