Groosland

Afgelopen maandagavond laat bracht de NTR het succesvolle ballet Groosland nog eens op tv.
Speciaal voor het Nationale Ballet bedacht in 1998 door de Franse choreografe Maguy Marin.
Zij zegt: “Dans moet niet voorbehouden zijn aan mooie jonge mensen. Iedereen die goed getraind is, kan dansen. Of iemand nou dik, dun, mooi, of niet mooi is, jong of zelfs oud, dat is niet zo belangrijk.”

De doorgaans graatmagere balletdansers zijn dus voor de gelegenheid gehesen in pakken waardoor hun uiterlijk verandert in dat van goedmoedige, dikke mannetjes en vrouwtjes. En dansen kunnen ze, het is van een soort waggelende sierlijkheid.

Op muziek van de Brandenburgse Concerten van Bach vinden verleidingsscenes plaats, worden dansers van kleding ontdaan en wordt een ontroerend liefdesduet gedanst.
Het is zo anders dan het ballet zoals iedereen het kent, dat je het niet snel vergeet!

Overigens waren de pakken zo zwaar en warm dat het voor de dansers een ware uitputtingsslag was.

Om de filmpjes te kunnen embedden in mijn blog moest ik van YouTube wel even aangeven dat ik ouder dan 18 ben. Ze vinden de inhoud minder geschikt voor jeugdige kijkers. Misschien vinden ze de blote pakken van de balletdansers al pornografisch??

Hieronder nog een scene voor alle leeftijden:

De koude erfenis

De afgelopen weken heeft het flink gevroren, er kan weer worden geschaatst op natuurijs. Door de eeuwen heen hebben mensen dat gedaan, voor hun plezier, zoals op het schilderij van Hendrick Avercamp hierboven.
Maar wat wij ons niet realiseren, is dat ijs voor veel mensen in vroeger tijden een enorme vergroting van hun wereld betekende.

In het boek De koude erfenis beschrijft Hylke Speerstra hoe boeren in geïsoleerde gebieden over het ijs hele reizen konden ondernemen, die in andere jaargetijden niet zo gemakkelijk gemaakt konden worden. De wegen waren slecht, men reisde met paard en wagen, of met de trekschuit, en was lang onderweg.
Het ijs maakte het mogelijk om in betrekkelijk korte tijd van bijvoorbeeld Sneek naar Workum te schaatsen.

Het boek geeft prachtige verhalen over ijstochten, ook de elfstedentocht natuurlijk, en allerlei anekdotes die erbij horen: in de ijsherberg danst het volk de ijspolka met de schaatsen onder. Een jong paar rijdt de Lollumervaart op, ze liggen goed bij elkaar in de slag. Ze vrijen op het ijs.

En dan het verhaal over Annigje Bajema die de legendarische Elfstedentocht van 1963 bij Barthlehiem moest staken, omdat haar 'melkrijke' boezem dreigde te bevriezen.

Het is, zoals de NBD/Biblion recensie vermeldt: een warm boek over een koud thema.
Van harte aanbevolen!

Wintervogels

Hoewel ik in een flat in de stad woon, is er voldoende groen rondom voor een gevarieerde vogelpopulatie.
Zo zagen we gisteren tijdens een koude wandeling in een boom zes ransuilen zitten.
Een hele familie, die haar aanwezigheid verried door het grote aantal braakballen op het trottoir.
Een verrassing op zo'n winterse dag!

Ook zien wij regelmatig meeuwen op het gazon naast de flat trappelen, ofwel stampvoeten, ofwel tapdansen... Waarom ze dat doen is ons een raadsel, hoewel mijn echtgenoot denkt dat ze wormpjes en insecten en ander voedsel naar boven trappelen. Ik neem zonder meer aan dat hij gelijk heeft, want het klinkt heel aannemelijk...



En ook de kleine vogeltjes die zo schattig en decoratief zijn op kerstkaarten: winterkoninkjes en roodborstjes, komen geregeld voorbijvliegen.

Plus

Op mijn verjaardag kreeg ik van mijn zus een jaarabonnement op het tijdschrift Plus. Practical joke of kwaadaardigheid? Geen van beide: ze dacht oprecht dat ik dat wel leuk zou vinden, omdat ik toch nu ook ruim boven de vijftig ben...

Omdat ik dit blad nooit uit mijzelf zou kopen heb ik dat toch eens nieuwsgierig doorgebladerd. Hoe word ik als oudere lezer benaderd en ingeschat door de uitgever?
Helaas, helaas, stereotypen alom! De items gaan van prietpraat met bekende Nederlandse 50-plussers tot en met artikelen over de kwetsbare gezondheid.
Verder veel reclame voor trapliften en comfortfauteuils, onveranderlijk aangeprezen door kwieke dertigers, verre reizen met luxe cruiseschepen voor de doelgroep, en specials van de notaris over erfrecht en hoe je je geld zou moeten nalaten aan een goed doel.


Maar wat ik óók tegenkwam: een verhaal van Beatrijs Ritsema over uiterlijk vertoon, onder de titel Alles is ijdelheid. Daarin betoogt zij dat veel van wat mensen (volgens mij vooral andere mensen, want ze heeft het niet over zichzelf) doen, erop gericht is om indruk te maken op anderen, dus om zichzelf te profileren. Dat geldt voor kleding, huisinrichting, auto, vakantie, gadgets (iPod, bv.) en nog veel meer. Men wil zich onderscheiden.

Volgens Beatrijs geldt dat ook voor de sociale media op internet, die zij een groot voorbeeld van humbug noemt. Facebook en Hyves doet zij af als wedstrijdjes in wie de meeste vrienden heeft, en Twitter is, aldus Ritsema vooral bedoeld voor mensen die reclame willen maken voor zichzelf: kijk mij eens grappig/diepzinnig/scherpzinnig/adrem etc zijn....

Te kort door de bocht, Beatrijs! Bij de lezeressen van Plus gaat het er misschien in als koek. Het bevestigt de drempelvrees en argwaan van de leeftijdsgroep tegen alles wat met de computer te maken heeft. Na lezing van dit artikel zullen ze niet geprikkeld worden om het toch eens te proberen.

En niet alleen te kort door de bocht. Ze doet met name Twitter onrecht door er alleen een platform in te willen zien voor zelfpromotie. Want Twitter is natuurlijk veel meer:
Nieuws verspreidt zich razendsnel via Twitter, daar kan geen krant tegenop.
Allerlei instellingen, zoals de overheid, politie, bibliotheken, schouwburgen etc., maken gebruik van Twitter om klanten, burgers, en andere belangstellenden en -hebbenden van nuttige informatie te voorzien.
Ook actiegroepen ontstaan spontaan via Twitter. Vanmorgen las ik bijvoorbeeld dat men via twitteraccount ElfStedenVegers een grote groep mensen bij elkaar wil krijgen om de elfstedenroute sneeuwvrij te krijgen, zodat misschien volgende week de tocht gereden kan worden!
En verder is Twitter natuurlijk ook een prima middel voor echte commerciële doeleinden, daar is niets mis mee.
Onnodig te zeggen dat ikzelf een fanatieke twitteraar ben, het is vaak ook gewoon gezellig!

Wat ook onnodig is, is het blad Plus. Rolbevestigend en eenzijdig. Ik voel mij als lezer niet serieus genomen en in een hoekje gezet.
Dit abonnement zal niet worden voortgezet!!

Een barre tocht

De kersttijd is omgeven door tradities. Licht in de donkerste tijd van het jaar. Zo is voor ons eigenlijk kerstavond het gezelligst. Heerlijke geuren komen uit de keuken en trekken door het huis en op de BBC klinken de Christmas Carols.



Elk jaar kijken wij naar de Carols from King's, uitgezonden vanuit de prachtige kapel van King's College, Cambridge. Al sinds jaar en dag staat het koor van King's onder leiding van Stephen Cleobury.
Het koor is al opgericht in de 15e eeuw door Hendrik VI, en bestaat uit 16 jongetjes, die overdag onderricht krijgen op de koorschool. Sinds het begin van de 20e eeuw maken ook 14 oudere studenten deel uit van het koor.

De jongetjes worden goed gedrild. Traditioneel begint het Festival of nine lessons and carols met het mooie Once in royal David's city. Pas op het laatste moment wordt de jongen aangewezen die de inleidende solopartij moet zingen. Spannend! Ze moeten het dus allemaal goed kunnen....

De carols worden afgewisseld met lezingen uit de bijbel en gedichten. Enkele jaren geleden werd Journey of the Magi, van T.S. Eliot gelezen. Een prachtig gedicht, dat ik sindsdien elk jaar ook tevoorschijn haal: een traditie in een traditie.

De tocht van de wijzen (drie koningen) wordt beschreven als een barre tocht, niks geen romantiek en sterren. De omstandigheden waren beroerd, ze waren eigenlijk liever thuisgebleven. En achteraf gemengde gevoelens: ze kwamen toch voor een geboorte, of was het een dood?

Lees het gedicht en de vertaling hier. (even doorscrollen)

Gevaarlijke vrouwen I

Ook weer zo'n prachtig boek. Lezende vrouwen in schilderkunst en fotografie.
Het boek staat vol met afbeeldingen van schilderijen van Vermeer, Rembrandt, Matisse, Edward Hopper, Alma-Tadema en vele andere beroemde en minder beroemde schilders. Ook foto's van vrouwen, bijvoorbeeld een prachtige foto van Marilyn Monroe die Ulysses leest, van de fotografe Eve Arnold.
Maar waarom zijn die lezende vrouwen nu gevaarlijk?
In het voorwoord verdiept Kristien Hemmerechts zich in deze kwestie. Zij stelt dat er een driehoeksverhouding bestaat tussen boek, vrouw en man. Mannen kijken graag naar vrouwen en vrouwen laten graag naar zich kijken. De vrouw is echter meer dan een lichaam om naar te kijken. Zij is lichaam én geest. Maar hoe schildert/fotografeert men geest?

Welnu, als een vrouw leest zondert zij zich af van haar omgeving en dus ook van de kijker. Ze leest, bekommert zich niet om haar uiterlijk, ze concentreert zich. Ze is verzonken in een andere wereld, haar geest is elders.

En hoe zit het met de vrouw die gelezen heeft? Het omslag van het boek toont zo'n vrouw. Het boek is dichtgeslagen, ze denkt nog na over de inhoud met haar hand onder haar kin. Ze heeft het licht gezien en ze is vastberaden. Ze ziet er uit of ze iets zal gaan ondernemen.

En ze is gevaarlijk voor wie haar wil tegenhouden, voor wie haar zegt: Blijf hier. Zit. Wees stil.

Op glad ijs

Foto: Erik Tjallinks

Naast de bibliotheek is momenteel een kerstbomenmarkt, die nogal wat ruimte in beslag neemt. Om bij de fietsenstalling van de bieb te komen moet ik vanaf de brug over een smal paadje tussen de kerstbomen en de gracht.
Nu het zo glad is, stap ik maar af, bang als ik ben om uit te glijden en in het water te belanden. Aan de waterkant is wel een lage stootrand, maar als je flink vaart hebt vlieg je daar volgens mij zo overheen.

Onwillekeurig schiet mij nu de fantastische openingsscène te binnen uit De aansprekers van Maarten 't Hart.

De hoofdpersoon gaat op een winterse avond na het eten nog even een ommetje maken langs de haven. Op een gegeven moment merkt hij dat het erg glad is: ijzel. De havenkade verandert in een gladde spiegel waarop hij amper nog vooruit kan komen. Het was hem al opgevallen dat hij de enige levende ziel op straat was, maar nu weet hij waarom. Hij bevindt zich niet ver van de waterkant en langzaam maar zeker voelt hij zich van de ietwat hellende kade afglijden richting het zwarte, ijskoude water.

Uit de ramen aan de overkant schijnt wel licht, maar niemand die hem opmerkt. In eerste instantie maakt hij zich niet zoveel zorgen, hij zal heus wel gered worden, maar naarmate de rand van de kade dichterbij komt, raakt hij toch in paniek. Hij heeft geen enkele grip op de spekgladde klinkers en kan op geen manier afremmen. Onafwendbaar lijkt hij een wisse verdrinkingsdood tegemoet te glijden....

Hoe dit afloopt? Lees het boek!

Engelse spoken

Wij komen graag in Engeland. Altijd zijn er wel een paar kastelen of stately homes die we dan bezoeken, is het niet om de huizen zelf dan wel om de vaak prachtige tuinen.

Enkele jaren geleden waren we in Wales en hebben daar o.a. Powis Castle bezocht.
Het was een regenachtige dag en het kasteel bood een ietwat sombere aanblik. Het was heerlijk om vrij, zonder gids, door het kasteel te kunnen dwalen en we waren ook niet de enigen. Al zouden er geen andere bezoekers zijn geweest, dan nog waren we niet alleen: het spookt namelijk in Powis Castle.

Met name in de Long Gallery en in de Duke's Room zijn vaak verschijningen waargenomen, zowel door het personeel als door bezoekers.
Iemand voelde een hand op zijn arm, terwijl er niemand was...
En een dame in het zwart werd door iemand gezien bij de haard in de Duke's Room, maar toen ze seconden later weer keek, was de dame verdwenen.
Ook wordt er soms pianomuziek gehoord in een verder leeg vertrek.

Helaas, las ik deze verhalen pas achteraf in het boek Ghosts, gekocht in het winkeltje van de National Trust, dat altijd in dit soort bezienswaardigheden aanwezig is.
Het boek geeft een overzicht van huizen en kastelen (waaronder Powis Castle) in Groot-Brittannië waarvan "vaststaat" dat het er spookt. Het is een erg leuk boek, met prachtige spookverhalen!

Had ik het maar eerder geweten, dan had ik beter opgelet in de Long Gallery, wie weet zou ik dan een geest ontmoet hebben....

Hieronder nog een lekker griezelig filmpje met de top 10 van de "most haunted homes" in Engeland.

Aquabrowser

De aquabrowser is de zoekmachine van de Nederlandse openbare bibliotheken. Het is dus uitdrukkelijk meer dan alleen een catalogus. Zoekacties in de aquabrowser leveren naast boeken ook allerlei andere zaken op, zoals kranten- en tijdschriftartikelen, internetpagina's, foto's uit beeldbanken, etc. Tevens is er een link naar de landelijke centrale catalogus en allerlei online bestanden. De aquabrowser is een landelijk product, dat echter voor elke bibliotheek aangepast kan worden aan de huisstijl.

Sinds enige tijd is de aquabrowser, in de volksmond toch nog gewoon catalogus genoemd, in gebruik als de standaard publiekscatalogus in de Friese bibliotheken. Dat was even wennen. In de praktijk blijkt dat jongere bibliotheekgebruikers de andere manier van zoeken moeiteloos oppikken. Vaak zijn ze blij met alle extra zoekmogelijkheden. Als je een werkstuk moet maken, wil je graag zo veel mogelijk informatie bij elkaar hebben.

Voor veel oudere gebruikers is de overgang van het ene systeem naar het andere niet altijd zo gemakkelijk. Niet iedereen is gewend te googelen (want daar doet het zoeken in de aquabrowser aan denken), dus dat betekent dat men vaak hulp nodig heeft bij het zoeken naar de gewenste informatie.

Het is dus zaak dat ook alle bibliotheekmedewerkers goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden van de aquabrowser. Vandaar dat er vanmorgen een bijscholing plaatsvond in de centrale bibliotheek in Leeuwarden. Aan mij de schone taak om dat voor de collega's van de bibliotheken Midden-Fryslân te verzorgen, aangezien ik in de redactie zit van de Friese aquabrowser en dus redelijk goed op de hoogte ben van alle ins and outs.
Het was een leuke bijeenkomst, die door de aanwezigen (inclusief mijzelf) als erg nuttig en zinvol werd ervaren.

Gewapend met kennis en vaardigheden kunnen we nu onze gebruikers nog beter helpen om de juiste informatie te vinden.

Kijk daar doen we het voor!

Bibliotheek Leeuwarden

Er is geen lepel...

Foto: Christiaan Triebert.

Als ik 's morgens op de fiets stap, is het eerste dat ik zie bovenstaande tekst, gespoten op een blinde muur. Als je er op let zie je deze tekst op veel plaatsen in de stad. In eerste instantie dacht ik in mijn onnozelheid dat de graffiti verwees naar drugsgebruik, maar niets is minder waar. Een zoekactie op internet leerde mij dat het slaat op een scene uit de cultfilm The Matrix. Nooit gezien, want ik ben zelf geen science-fiction liefhebber.

Het idee achter The Matrix is gebaseerd op het jodendom, het gnosticisme, het boeddhisme, en op westerse filosofen als Plato. Een kenmerkende overeenkomst tussen de thematiek van de Matrix en het denken binnen het boeddhisme is het bestaan van een echte (goddelijke) en een schijnwereld (Maya). Zoals een slaper zijn droom beleeft, zo bestaat het aardse leven in het goddelijke.

The Matrix is een praktisch voorbeeld van René Descartes' beroemde stelling: "Cogito ergo sum" (Ik denk, dus ik ben). Namelijk dat je altijd en alleen zeker kunt zijn van je eigen bestaan, maar dat al het andere een illusie kan zijn. De stelling van Descartes is dan ook de filosofische grond waarop de film The Matrix is gebaseerd.

Degene die de spoongraffiti in Leeuwarden maakt, draagt dus een filosofische boodschap uit!




Jammer van de ondertiteling in één of andere oost-europese taal, ik kon van youtube helaas niet het originele engelse fragment downloaden...

Fair is foul and foul is fair

Misdaad heeft de mensheid door de eeuwen heen gefascineerd. In bibliotheken en boekhandels zijn thrillers een populair genre, maar dat is niets nieuws. In de 19e eeuw schreef Dostojevski al een psychologische thriller - om het maar eens oneerbiedig uit te drukken - "Schuld en boete " ( ook wel "Misdaad en straf", afhankelijk van de vertaling).
En aan de Europese koningshoven werd gemoord dat het een lieve lust was. Een rijke inspiratiebron voor schrijvers.

Shakespeare, bijvoorbeeld, heeft diverse koningsdrama's geschreven, waarvan er één, MacBeth, in het voorjaar van 2011 door Tryater op de planken zal worden gezet. In het Fries, met Nederlandse boventiteling.

Het is een spannend verhaal over tomeloze ambitie, over moord en macht, over schuld en wroeging, en over duistere krachten.

MacBeth, generaal in het leger van koning Duncan van Schotland, wordt door zijn vrouw, Lady MacBeth, aangespoord de koning te vermoorden en bezit van de troon te nemen.
Onnodig te zeggen dat het slecht met de echtelieden zal aflopen.
Shakespeare heeft het toneelstuk geschreven tussen 1603 en 1607.

'Macbeth' geniet traditioneel onder toneelspelers een zekere beruchtheid, omdat diverse producties van het toneelstuk werden geplaagd door ongelukken en tegenslag. Het bijgeloof onder Engelse acteurs gaat zelfs zo ver, dat men aan het stuk refereert als 'the Scottish play' in plaats van het bij de eigen naam te noemen.


Zelf heb ik het stuk op de middelbare school gelezen toen ik een jaar of 16 was. Het heeft destijds veel indruk gemaakt, zozeer dat bepaalde zinnen tot op de dag van vandaag in mijn geheugen zijn blijven hangen. Met name de drie heksen spraken tot de verbeelding: "Where shall we three meet again, in thunder lightning or in rain". En natuurlijk de zin waarin het thema van het stuk ligt besloten:
Fair is foul and foul is fair....

Kreutzersonate

Het boek Kreutzersonate, een liefdesverhaal (2001) van Margriet de Moor, vind ik een typisch voorbeeld van het Droste-effect in de literatuur. In het boek wordt verwezen naar een kunstwerk, dat weer verwijst naar een ander kunstwerk etc.

De flaptekst vermeldt het volgende:
De blinde muziekcriticus Marius van Vlooten is sinds een fataal verlopen verhouding in zijn jeugd nooit meer verliefd geweest. Vele jaren later reist hij naar een masterclass in Bordeaux in het toevallige gezelschap van een jonge musicoloog. In Bordeaux schetst deze laatste hem een levendig portret van het uiterlijk van de violiste Suzanna Flier en stelt haar aan hem voor.
Als Van Vlooten haar de eerste vioolpartij hoort spelen uit Janaceks strijkkwartet Kreutzersonate, verandert hij tegen wil en dank in een personage uit een tragedie die zijn eigen onontkoombare verloop heeft.

Het hoeft natuurlijk niet, maar het geeft het boek een meerwaarde als je het strijkkwartet van Janacek beluistert tijdens het lezen. Dat strijkkwartet is gebaseerd op de novelle Kreutzersonate van Tolstoj.
In deze dramatische novelle doodt de hoofdpersoon, gekweld door jaloezie, zijn vrouw omdat hij denkt dat zij een verhouding heeft met een violist/huisvriend. Samen speelden zij de Kreutzersonate van Beethoven.

Waarmee dus het kunstwerk/muziekstuk verschijnt dat aan de basis ligt van deze reeks. De Kreutzersonate is door Beethoven geschreven in 1803 en opgedragen aan de violist Rudolphe Kreutzer.

Aldus kun je door het lezen van één boek kennismaken met meerdere kunstwerken, zeker als je nieuwsgierig bent aangelegd!

The book of Kells

Toen ik vanmiddag thuiskwam uit de bibliotheek kreeg ik nog net het staartje mee van de bijzonder mooi gemaakte animatiefilm The secret of Kells.

Brendan, een opgewekte en goedlachse weesjongen van 12 leeft in de abdij van Kells. Hij wordt er streng opgevoed door zijn oom, de abt Cellach. Op een dag ontmoet hij de oude broeder Aidan. Deze ietwat vreemde man is een meester in het illustreren en houdt een buitengewoon, nog onvoltooid boek in bewaring. Enthousiast en begeesterd door deze ontmoeting laat Brendan zich meeslepen door de lokroep van de creativiteit en verbeelding. Hij heeft slechts nog één doel voor ogen: zelf meester illustrator worden en het waardevolle boek van Kells afwerken.

Het Book of Kells bestaat echt. Het handschrift van dit evangelieboek bevindt zich in de bibliotheek van Trinity College in Dublin. Het is geschreven door Keltische monniken rond het jaar 800 en wordt beschouwd als een meesterwerk van westerse kalligrafie. Het is bijzonder rijk versierd met prachtig gedecoreerde hoofdletters en vele miniaturen.

Het boek wordt al vanaf het midden van de 19e eeuw tentoongesteld in de bibliotheek van Trinity College. Er komen ongeveer 500.000 bezoekers per jaar op af. Sinds 1953 is het in 4 delen gebonden. Twee delen liggen open voor het publiek, één met een rijk versierde pagina en de ander met tekst. De pagina's worden regelmatig gewisseld.

Het ontembare vuur.

‘De vaas is een mooie vondst om er het vloeibare of andere zaken eindeloos in te bewaren, maar als hij valt is hij kapot … begrijp je­ … op zoiets wil ik schilderen. Dat is waar mijn werk over gaat.’, aldus Armando.

Vanmiddag ben ik naar de opening geweest van de tentoonstelling "Het ontembare vuur" in Keramiekmuseum Het Princessehof in Leeuwarden. Een vijftiental grote vazen staan opgesteld in een betrekkelijk kleine ruimte met een prachtige belichting. Het geheel straalt een soort geheimzinnige kracht uit. Je wandelt er doorheen als door een bos, de vazen als bomen.

Armando werkt pas een aantal jaren met keramiek. De vazen bakt hij niet zelf, maar het beschilderen doet hij wel zelf, op een manier die hij beschrijft als "een behoedzame aanval".
Het altijd terugkerende thema van al zijn werk, de oorlog en het schuldige landschap, vind je ook terug in zijn keramische werk. Het bloed, de woede, de modder, de smerige oorlog. Sommige vazen hebben inderdaad een gruwelijke uitstraling.
De 81-jarige kunstenaar was zelf bij de opening aanwezig, evenals de directeur van het Armandomuseum.

De film "Het ontembare vuur" is door Halbe Piter Claus in samenwerking met Omrop Fryslân gemaakt en is ook te zien op zondag 2 januari a.s. op Ned. 2 (15.30 uur).